Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Солай қарай бір шолақ көш барады. Қылтиып бүлыңғыр көкжиекке сіңіп барады.

ЗОБАЛАҢ

1

Соңғы кездері Шәріптің қуанышында шек жоқ. Қалай куанбасын. Етікші деп етектен тартып жатқан ешкім жоқ. Жалғыз жауы Жорға еді. Оның да ақылы кірсе керек. Бас иіп өзі келді. Ауыл арасында беделі одан сайын өсе түсті Шәкеңнің. Тағы бір қуанышы — жалғыз ұлы Шегесі. Тпә, тпә, осы жаман немесі соңғы кезде көзге түсіп жүр. Әсіресе, кәмөнес болғаннан кейін есейіп кеткендей. Сөзі де, жүріс-тұрысы да салмақты. Пыт, жаман неме, кімге тартқан өзі! Соңғы кезде Тентексайды байлап, бөгет жасаймыз, Сарыжазыққа су жіберіп жайқалтып егін егеміз дегенді тауып алыпты.

Сонымен, сайдың екі жағына өтіп екі топ тұра қалып кетпен сілтеді.

— Қи-и! Жабыл кедей, жабыл! — деп Шәріп жұрттың делебесін қоздыра ұрандап қояды.

Сөйткенше, бір қызыл көйлекті қыз бала ауылдан шығып бұларға қарай тұра жүгірді. Көйлегінің етегі делеңдеп ұшып келеді.

— Біздің Гүлжан емес пе жүгіріп келе жатқан? — деді Шәріп, қолымен көзін көлегейлеп, шұқшиып.

— Ай, ай, не болды?!

— Ағамды... ағамды... екі мелиса шақырып жатыр! Тез келсін деп жатыр! — деп шіңгірледі анадайдан тұлымшағы желпілдеген Гүлжан. "Ағасы" — Шеге.

— Мелиса дейсің бе? — Шәріп қайталап сұрады.

— Мелиса! Екі мелиса! — деді Гүлжан. — Біреуі Қозбағар ағам. Оның да қылышы бар. Ағамды тез келсін деп жатыр.

Шеге үйге жеткенше әрі ойлап, бері ойлап өкімет алдында не кінәсінің барын біле алмады. Сонда да, жүрегі құрғыр секем алып қалтыранып есікті ашты. Аяғына оратылған қара күшікті итеріп тастады. Бірден көзі төр алдында құс көпшікгі шынтақтап шалжиып жатқан нәшәндік мелиса Сұржекейге түсті. Сырлы тостағаннан сыздықтатып айран жұтқан Сұржекей бұның кіргенін көзі шалса да айылын жимады. Одан төмендеу қомпиып Қозбағар отыр. Үстінде — мелиса форма.

Қозбағар мелисаның оқуында еді осы қыста. Бітірген екен ғой. Өзіне бірақ мелиса форма жараспай тұр.

— Ассалаумағалейкум! — деді Шеге. Қозбағар қалбақтап түрегеп бұған қол беріп амаңдасты. Шұбат құйып отырған шешесі жалтақтап екеуінің бетіне қарады. Сұржекей басын сәл тіктеп қол ұшын ғана ұсынды. Қол ұшы сұп-суық екен. Сұржекейдің сазарған өңі анау қабырғаға сүйеулі қылыш, мылтықтардың сұсындай ызғарлы.

Бұл тізе бүкті. Үй ішінде тыныштық орнады. Бұл қалыпты бұзуға Сұржекейдің ғана хұқы бар еді. Жұрт соның аузына қарады. Сұржекей әдейі сол ауыр күйді соза түсіп, тостағанды кейін асықпай ысырып дастарқанның шетін қайырды. Орамалмен ернін сүртті. Содан кейін Шегеге қарады.

— Жолдас Қаспақов... ауданға жүресің... Жинал! — деді.

Әңгіменің шамамен осылай боларын іштей әлгінде есіктен бас сұққанда-ақ сезген Шеге.

— Ауданға дейсіз бе? Жарайды... — деді бұл.

Сұржекей енді Қозбағарға жүзін бұрды. Қомпиған

Қозбағар жылан арбаған көжектей тыпыршып кетті. Бастығына бір, Шегеге бір жалтақтап шекесі тершіп:

— ... Шеге, — деді дауысы божырап. — Мәселе былай...

Жайбаскан мен Шеге Қозбағардың аузынан тағы бір сұмдықты есіткелі құлақ түрді.

— ...Мәселе былай... факті бар. Пахраддин құлақтың алтын-күмісі осы сіздің үйде тығулы көрінеді. Күйеу баласы болғандықтан сізге тапсырып кетіпті деген арыз бар. Соны тексеруге келдік...

— Не дейді жазған Құдай! "Алтын-күмісі" несі?! — деді Жайбасқан.

— ... Тексеріңдер! Тексеріндер! — деді Шеге өңі сәл қуқыл тартып.

— Апа, ендеше кебеже, тендердің аузын ашыңыз! — деді Қозбағар желкесін сипап.

— О, жазған Құдай, тағы не таптық?! — деп, Жайбасқан кебеже, теңдердің үстіндегі көрпелерді лақтыра бастады.

Алдымен қара кебежені ашты. Кездеме, мата, киім-кешектен өзге нәрсе шықпады қара кебежеден. Қасындағы теңнің де аузын шешті. Бір қалы кілем мен текемет бар еді онда. Бойжетіп қалған Балжанның жасауы еді, Жайбаскан қамдап жүрген. Мелисалардың іздеген алтын, күмісі одан да шықпады. Енді сыртын өрнектеп ақ киізбен қаптаған жалғыз темір сандық қалды ашылмаған.