Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Шеге түрегелді, аяқ буыны қалтырап. Көздер бұған тағы да жапа-тармағай қадалды.

— Мына арызға байланысты не айтасың деп отыр сенен Семен Харитонович! — деді Нұрила тағы да.

Шеге өзіне сөз соншалықты шапшаң тиеді ғой деп күтпеп еді. Терезеге қарады.

Кіші бесінге еңкейген мұнарт Күн. Неге екені белгісіз, көзіне Хансұлу елестеді. "Жаңа жолда" ол да осы Күнге қарап күтіп отырғандай елестеді.

— Хат — жала,— деді Шеге.— Оны жазған белсенді кедейлер емес! Оны жазған сол "белсенді" деген атты жамылып жүрген кісі. "Бұлышты қорғады" дейді. Бұлышты қорғасам мен, бандит болмай тұрған кезінде қорғадым. Қате жолға түспесін дедім. -Құлақтың қызын алғаның да өтірік пе? — деді

Сұранышов желкесін беріп теріс қарап отырған күйі жіңішке дауысы ызыңдап.

— Рас... Өтірік емес, — деді Шеге дүңк етіп. Шегенің сөзін Нұрила қолма-қол Калашниковке аударып отырды.

— Сонда, тап жауымызбен ауыз жаласқаның емей немене? — деді әйел дауысты Сұранышов.

— Кешіріңіз! — деді сол арада Апанас тықыршып, Сұранышовтың сөзін бөліп, Калашниковке қарап. — Разрешите!

— Мен ешкіммен ауыз жаласқаным жоқ! — деді Шеге дауысы шығыңқырап. — Құлақтың қызын алсам да, құлақпен ауыз жаласқаным жоқ! Сіз өйтіп жала жаппаңыз!

Калашников тықыршыған Апанасты ишарамен тоқтатты.

— Әй, сен өзің неменеге қызарақтайсың? Кімді ақымақ қылғың келеді? — деп, ап-ащы дауысты Сұранышов Шегеге қарай жалт бұрылды. — Немене, мына алтын, күміс, үйіңнен шыққан, бұл да жала ма?

— Во, во! — деді өңкиген Калашников, орындығын сықырлатып серпіле түсіп. — Что ты скажешь, насчет этого! Это — факты, товарищ Қаспақов!

Шеге осы арада тосылып қалды. Сөзіне ешкім сенбейтін тәрізденді, қалай айтса да.

— Бұл нәрселерді, Құдай ақына, мен көрген де емеспін, білген де емеспін. Милиция келіп сандықты ашқанда ғана көрдім. Келіншегім жасырып келіпті менен, — деді дауысы бәсеңсіп, қоңырланып.

Сұранышов мырс күлді, осы арада басын шайқап. Мына асау жігіттің сөзінің божырап, өзінің қобырағанын көріп көңілденген еді.

Калашников Апанасқа қарады.

— Пожалуйста! — деді.

Афанасий Васильевич құлшынып түрегелді орнынан.

— Семен Харитонович! Дорогие товарищи! — деп бастады сөзін Афанасий Васильевич, Шегеге жалтақ-жалтақ қарап тұрып. Апанас сөзін орысша сөйледі. Шеге толық тусінбесе де оның не айтып жатқанын болжады. Мен Шегені жақсы білем дейді Апанас. Жауынгер ретінде өткен жылы бандымен айқаста көзге түскен, ер жүрек жауынгер деп жатқаны байқалады. Кеңес ісіне шын берілген жас деп айтып жатыр.

— Афанасий Васильевич! — деп бір бүйірден қойып қалды, кенет Калашников. — Это мы знаем... Вы лучше скажите...

Шеге одан ары Калашниковтың не дегенін тағы түсінбей қалды. Нұриласы құрғыр да Калашников пен Апанастың арасындағы болған қақтығысты аудармай тым-тырыс отырып алды. Калашниковтың тегеуріні қаттылау. Апанас әлгі жорғасынан жаңылыңқырап қалды. Стол үстінде жатқан алтын, күміске қарап кібіртіктеңкіреп қалды. Шеге доспейіл Апанастың бұл үшін отқа түсіп жеңіліс тауып тұрғанына бір қорланса, орысша айтылып жатқан пікірлерге жете түсіне алмағанына екі қорланды.

Апанастың сөзін Калашников тағы бөлді.

— Я Вас понимаю. Это вы дали ему рекомендацию в партию. И вы обязаны защищать его... Но, товарищи! — деп, гүрілдеп орнынан тұрып кетті Калашников.

Серейген ұзын борбай. Дауысы да зор. Суырылып қызу сөйлеп кеп берді. Енді әлгіден бергі әңгіменің бәрі түкке татымай қалғандай. Тіпті, Шегенің көзінде құдіретті кісі саналатын Апанастың өзі бір тұтам боп шүңкиіп шөгіп кеткендей. Қалған жұрт Калашниковтың ауызына қарап, әрбір сөзін қылғытып "жұтып", бас шүлғысады.

— Но, где наша партийная принципиальность! — деп, гүркіреп айқайлады бір кезде жұдырығын жүре түйіп сөйлеген Калашников, тура Апанастың тұсына келіп іркіліп.

Апанас қозғалақтап жөткірінді. Әлдене дегісі келгендей, бірақ Калашников кең адымдап барып орнына шұғыл отырды да: