Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Құрысын... көшсек көшейік. Абақтыдан тәуір шығар... жат жұрт демесең... — деп, Сырға да қолдап, қостап қояды.

Әлден уақытта бөпесі жылап Хансұлу оянды. Бесікке сүйене отырып баласын емізді.

— Сұлужан! ... — деді Сырға бәйбіше шымылдықтың бұрышын ысырып.

— Ау, апа!

— Хабарың бар ма? Көшкелі жатырмыз ғой!

— Ауғанға ма? — деді, жұлып алғандай Хансұлу. —

Мен ше? Мен қайтем?! — деп қалды Хансұлу ышқынып.

Үй ішін өрт шалып, қапас қапырыққа толғандай.

— Балам-ай, сабыр етші! — деді дауысы дірілдеп Сырға, төсегінен ысырылып шыға беріп.

Хансұлу тұншығып жылап та жіберді, бесікке маңдайын сүйеп. Оған баласы қосылып "іңгәлап" үйдің ішін еп-сәтте азан-қазан етті.

— О, пәруардіга-арр! — деп күңіреніп, Пахраддин сыртқа сусып шығып кетті. Ай батыс аспанға қарай жантайып, сәулесі солғын тартыпты. Шығыстан таң саз беріпті. Құмандарын ұстап сыртқа шыққан бірлі-жарым шалдар қараң-құраң көрінеді. Ауыл алдындағы құм төбенің үстінде шошайып біреу отыр. "Кім?" деп қараса, басында ақ сәлдесі таңға қарап жүгініп отырған Лабақ ахун!

Үй ішінен Сырғаның үні шалыңды:

— Қайт дейсің енді, қайт дейсің? — деді шарасыз күй танытып. Пахраддин шыдамады. Үй сыртына таяу келіп, тамағын кенеді де:

— Әй! — деді, бұл сөзін бәйбішесіне арнағаны еді. — "Қайтемізің не сенің?! Одан да шетірек көшіп бұ жақтағы жағдайдың аңысын аңдаймыз демейсің бе? "Ауған" дегенмен ол сонша жаһаннам емес. Ел іші тынышталғасын қайта көшерміз! Тым құрыса, өзінді әкеліп тастармыз демейсің бе? Солай деуге керек қой!

Салмақты әке сөзіне кім ден қоймаған. Үйдегілер де бірауық толас тауып тыншығандай болды.

Таң астынан Лабақ ахунның азан шақырған әуезді үні шарықтады.

— Аш-шадан, ла-иллаһул, ил-Алла!

— Аш-шадан, ла-иллаһул, ил-ал-ла-ау!

Шыныдайын таза ауада мақамды әуен күллі өлкеге тарап түрды.

Көкжиектен бас жарып Күн көрінгенде ауыл көші де тізіліп қоңыраулатып ойпаңнан шыға берді. Таңды сол бүйірге ала отырып көш түстікке маңдай түзеді. Көш алдында үркердей топ атты — Лабақ ахун, Пахраддин бастаған ауылдың ер-азаматтары.

Жез қоңыраулары күңгірлеп маң-маң басқан нар түйелердің үстінде ақ жаулықтары кекірейген кемпірлер.

Жолдың бірінші күні дегенде бұлар құм арасыңда ақбас, жантақ, шырмауығы қалың өскен ойпаңға түнеді. Жүктерін жайратып тастап ас-суларын ішкеннен кейін ауыл шырт ұйқы құшағына енген. Анадай жерде бір шоғыр топ боп күйсеп түйелер жатыр. Ауылдың арка тұсындағы раңды, селеулі сайға арқандалған жылкы малдар ғана анда-санда пысқырынып жайылады. Салдыртқан ұзақ жолдан байғұс иттер де шаршағанға ұқсайды. Жақтары семіп, жұмсақ құм баурайында көсіліп жатып ұйықтайды.

Ояу Бұлыш соның бәріне үнсіз назар жібереді.

Елден безіп бұл екі қыс құм арасында қаңғыды. Елсізде жүріп Балқия екеуінің шекпеген бейнеті жоқ. Аштық, жалаңаштықты да сауды бастан. Содан "Жалғыз жүріп жол тапқанша, ауылыңмен адас" деп, Айтудың құмына ойдан, қырдан жиналып жатқан осы ауылдың үстіне Балқиясымен бұ да келді. Ақылшы аға Пахраддинге, аңыраған шешесіне қосылып, бүгінде төрт құбыласы түгелденгеңдей еді Бұлыштың. Ендігі жерде тағдыр алдан не тосса да осы Пахраддин тәрізді азаматпен, ахун тәрізді көпті көрген кәриямен бірге болып, бірге көруге бекінді. Шалдардың маслихаттаса келе баяғыдай кең жаткан қоныс іздеп Ауғанға қарай бет алғанын да мақұл тапты.

Өстіп, әр нәрсені ойлап жатып Бұлыш түн ортасы ауа көзі ілініп кеткен екен. Шуылдап қоя берген иттің дауысынан шошып оянды. Киімшең жаткан қалпы, алас-қапас ырғып тұрды орнынан. Жастык астындағы бесатарын ала түрегелді. Ұйыған тан қаранғысы. Еш нәрсені анық байқап болмайды.

— Ойбай, жау!

— Жау тиді! — деген қатындардың ап-ащы айкай-ұйқайы шықты иттің шуына араласа. Желіде жаткан түйелер өре үркіп, екі-үш атты кісінің алдында шоғырланып жөңкіп барады.

— Атқа!