Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

Жылы жерде бойкүйезденіп қалған жәндіктер желге беттемей тайқақтай береді. Бір жағын айдаса бір жағы ошарылып жүрмейді. Қой бастайтын қарағай мүйізді қара теке сүйір тұмсығымен қарды тіміскіп өзгелерінің ығынан шықпайды. Шәйт-шәйттеп қуалап жүріп отарын жарқабақтың астынан шығарып алғанша едәуір уақыт өтті.

Қой соңында кібіртіктеп келе жатқан ақ саулық жатып қалды. Қоспан қамшымен түрткенде әрең көтеріліп, бір-екі аттап тұмсығымен қар сүзіп қайта тоқтады. Жүні салбырап, бүйірі ойысып, шөмиген күйі міз бақпады. Қоспанның жүрегі зірк ете қалды. Үлкен қырсықтың басы болмаса неғылсын. Қоспан біраз қиналып тұрды да өзге қойларын айдап ілгері кетті.

Ойы Аттан шоқыдан батысқа қарай созылған қыратты тасалап барып, жел саябыр тартса теріскейге қарай асып түспек. Одан бес-алты шақырым Қарауылдың адыры. Бүгін түнге қарай соған жетіп паналаса. Әйтеуір бір табан болса да Кішкене құмға жақындай бермек. Төңірек қара күңгірт. Жүз қадамнан арғы жердің бәрі теңселіп бұлдырап тұр. Қойлардың жыбырлаған тұтам сирақтарын бұрқырап қар көміп кетеді. Қоспан осы қажыған жәндіктерді жаңағы аядай панасынан суырып алып суық қарыған ызғарлы далаға шығарып қуалап келеді.

IX

Тәтті ұйқысын Сәбира бұзып жіберді. Қасболат тұрғысы келмей және еш нәрсеге түсінбей аунап түсіп көзін қайта жұмды. Бірақ ерте тұрып, сақ ұйқыға үйренген адамның ұйқысы ашылып та кетті. Төсектен басын көтеріп алды. Үйдің іші әлі қаракөлеңке. Айтпақшы, ерте жүрем деп Жұматайға тапсырып қойып еді-ау. Қасболат тез киіне бастады. Боран басылды ма екен?

— Аға, машина дайын,— деді Жұматай ауыз бөлмеде.

— Күн райы қалай екен?

— Боран бәсеңсіді. Бірақ қар едәуір жауып қалыпты. Жүреміз бе?

— Жүреміз.

Қасболат аудан басшыларының біразына қайталап телефон соқты. Кешегі айтқандарына қоса тағы да біраз тапсырмалар берді. Бәрі сол мына боран, малдың қамы. Қырылдаған тамағын қырнап қақырынған ұйқылы-ояу дауыстар «бәрін де орындаймыз, істейміз, шара қолданамыз, міндетті түрде ескереміз» деп жауап беріп жатыр.

Сәбира шаймен қоса Қасболаттың тонын, байпағын, түбіт шархатын да даярлап қойыпты. Шайын тез ішіп, киіне бастады. Сәбира тонын тосып тұр. «Өзім кием ғой» деп Қасболат тонын ала бергенде:

— Өңің сынық қой. Бір жерің ауырмай ма? Түнде де ұйқың нашар болды ғой,— деді уайымдап.

Қасболат үндемей әйелінің бетіне қарады. «Бір-біріміздің ішімізді ашатын кілтті таппай, сырт сыйластықпен жүріп өмірімізді өткізіп алыппыз-ау»,— деп ойлады. Неге сонша сабырлы болдың екен, одан да кінәласаң, айып тақсаң, кейіп туласаң, мүмкін бір-бірімізге ашылып түсініскен болар ма едік?» Қасболат әйелінің бетіне ұзақ қарады. Бірақ ол күйеуінің көзінен еш нәрсені оқи алмай, тек бұрын жоқ—тосын мінезіне таңырқап тұр. Қасболат оны аяп кетіп:

— Сен уайымдама. Үш-төрт күнде қайтып келем ғой,— деді иығына қолын салып.

— Күндегі жүрген командировкаң емес пе, несін уайымдайын,— деп Сәбира бұрылып кетті.

«Иә, осылай сыртымыз ғана болмаса, бір-бірімізге бітеуміз-ау» деп ойлады. Қасболат есіктен шығып бар» жатып.

Қар азайып, шығыс жақтан бұлт түрілгенмен өзге жағы қалың жатыр. Машина құрғақ қалың қарды кешіп омбылап келеді. Әшиінде ауыз жаппайтын Жұматай да, жол арнасынан шығып кетем бе деп қорқып, мойынсыз басы міз бақпай алға үңілген. Сәлден кейін жол бағдарын танып алған соң тілі қышып бастығына жалтақтап қарап еді, Қасболаттың көңілсіз, тұйық қалпы оның тіліне тұсау сала берді. Ақыры қопаңдап үнсіз қалды.