Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

— Құдайдың таңын күтпей... осы жеті түнде қайда барамыз,— деп өкпелеген баладай күңкілдеп қояды.

Қаламүш ағасының мінезін білетін. Үндемей атын ерттей берді. Қадыржан тағы да біраз міңгірлеп еді, ақыры боқмұрын інісінің селт етпей қойғанына ыза болды білем:

— Осы... осы сен бала ақымақ болма. О несі-ай маған. Таң атқанша ешқайда бармаймыз. Атыңның ерін ал,— деп қайтадан тартпасын ағыта бастады.

— Неге бармаймыз?

— Жеті қараңғы түнде... мына боранда... ay, ұшып өлмейміз бе?

— Ә-ә, жаның тәтті екен ғой. Ендеше қала бер, өзім кеттім,— деп Қаламүш атына мініп алды.

— Омай-ау, шікін, есер баланы жеті түнде жалғыз жіберіп, сонда мені кім деп отырсың өзің. Кәнекей, түс аттан!— деп Қадыржан тірілгендей болып еді. Қаламүш атын тебініп жөнеле бергенде:

— Әй, әй, тоқта, тұра тұршы енді. О несі-ай,— деп сасқалақтап қалды.

— Ендеше тезірек атқа мін.

Бұрқасын қараңғы түнде Қаламүш желе жортып келеді. Алдынан қиялай соққан жел кірпігіне қар бүркіп, көзін жасқа толтырып жібереді. Бет-аузын шарқатпен таңып алып еді, сонда да саңлау тауып кірген қар дәл танауының астына барып ериді. Түбіт шарқаттың түгін сулап бетін қышытады. Қаламүш желге иығын тосып ат үстінде қырын отыр. Арт жағында текіректеп Қадыржан келе жатыр. Ауық-ауық үлкендігі ұстап кетіп:

— Ай бала, жолды байқап отыр. Лағып кетіп жүрме!

Не болмаса:

— Әй, жау қуып бара ма сені?! Аттың өкпесін қабындырып аларсың,— деп кейіп қояды.

Мана аттанар жерде мінезіне ыза болып тікелеу айтып салғаны болмаса Қаламүш ағасының бетіне келмейтін, бірақ оны іштей сыйламайтын да. Сондықтан сөзін салғырт тыңдап, құлағына ілмей жүре беретін. Бірге туған жақындағы болса да, табиғаты қаламады ма, Қадыржанға онша көп жуыспайды. Жалпы Қаламүштің өз үйіне деген сезімі қызық. Бір түрлі — бүйірден бөлек біткен бұтақ сияқты. Өз әкесі Мінайдарды атасындай көріп, ізет құрметпен сыйлайды. Басынан үйренбегендіктен бе, оған емін-еркін еркелемейді. Өз үйіне келгенде, қонаққа келген жақын туыстың баласындай бойын іркіп жүретін.

Ал, анау үй өзінің үйреншікті үясы. Онда тіпті еркін. Қоспан кішкентайынан алақанына салып өсірді. Соның қойнына тығылып жатпаса ұйқысы келмейтін. Қаршадайынан тайға мінгізіп қасына ертті. Осы даланың Қоспанға еріп Қаламүш кезбеген бір түкпірі, ол ойнамаған ой-шұқыры жоқ. Мінекей қазір осы құлап келе жатқан еңісте шымырлап аққан мөлдір бұлақ бар. Жазда төңірегі көкпеңбек тепсең. Шүпірлесіп қозы-лақ келіп бұлақтан су ішеді. Лақтың кіп-кішкентай сүйір тұмсығымен суды талмап ішкенін Қаламүш қызық көретін. Бұлақтың ернеуі желімдей көк саз. Қаламүш көк сазды уыстап үзіп алып, умаждап илеп қозының, жылқының, түйенің мүсінін жасап қаз-қатар тізіп қоятын.

Далада Қоспан ағасымен қой бағып жүрген кездері де көз алдында. Әсіресе күн батарда алыстың бәрі айқын көрініп, күндізгі ыстықтан кейін кешкі самалға бауырын тосып рақаттанып көсіліп жатқан кең дала... Жүрегі шымырлап, белгісіз бақытқа елігіп алысты аңсайды. Құнанына мініп шауып кетеді. Көкжиекті көмкеріп тұрған қыратқа шыға келгенде — алдынан тағы да рақат кеңістік ашылады. Қаламүш әр жерінде жолақ-жолақ көлеңке жатқан еңіске сүйсіне қарап, сонау алыс адырға да шауып шығып тамашалағысы келеді. Көлеңке басын ұзартып, күн батуға таянғанда кейін қайтады.

Оқшау жалғыз үй алыстан көзге түседі. Есік алдынан көлбеп түтін шығады. Жаңыл жеңешесі жер ошаққа ас пісіріп жатыр. Қойын арғы қыраттан бері қайырып Қоспан ағасы келеді. Көлеңкесі бір шақырымға созылған. Қасына шауып келген Қаламүшке мейірлене қарап:

— Қалқам, құнаныңды алқындырып алыпсың ғой, кішкене солығын бас,— дейді.

Ірі тұлғасында мынау кешкі даладай тыныштық пен мейірім бар.