Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

— Сорым арылмаған сор маңдай... Бағым байланған бетпақ болмасам жастайымнан жесір қалар ма едім. Мойнына бұршақ салып, арқа етім арша, борбай етім борша боп жүріп асыраған жалғызым... Енді сені де көпсінді ғой қу құдай. Күні кеше ісіп-кеуіп жүріп асыраған, құлыным... Өзегім талып баратқанда сенің аузыңа салып... Сенен басқа менің нем бар еді... Енді қолым жетті, сенің қызығыңды көрем дегенде... Не жазып едім, қу құдай, ала алмаған өшің бар ма еді менде!?

Әйел қос қолын маңдайына басып алып, теңселіп ышқына зарлап отыр. Даусы қандай ащы еді. Қызы шыдай алмай жүгіріп барып, құшақтай алды.

— Апатай, апатай!.. Қойшы. Қарғанба... Өліп кетсем де сенің дегеніңді істейін, сенің қасыңнан екі елі шықпайын. Құлың болайын, апатай.

Құшақтасып алып екеуі қосылып жылады. Қасболат та шыдай алмады. Орнынан бір тұрып, бір отырды. Әрі-беріден соң тіпті шыға қашуға да дайын еді. Бірақ өзін өзі тежеп қалды. Осы күнге шейін ойға алған ісінен қайтып көрген еместі. «Әйелдің халы қанша аянышты болғанмен Гүлсімді қалдырып кетуге болмайды» деп ойлады. Жоқшылық пен жалғыздықтың зарын көп тартқан сорлы әйелдің бойындағы бар жақсылығын сығып алып тек зәрін ғана қалдырған сияқты. Аузын ашса ащы сөз шығады. Бишараның бар арманы Саумалбайдың қолындағы төрт-бес қарасы. Сол үйдің қарын тойдырар күйкі тіршілігі.

Ауыл советтің председателі берік жігіт екен. Міз бақпады. Шешесі мен қызы әбден солығын басқан кезде барып тіл қатты.

— Жеңгей, көп сөз бос сөз деген. Үкіметтің заңын бұзу сені мен менің қолымыздан келмейді. Менің басым екеу емес. Жасы толмаған қаршадай баланы ұзатсаң сені ғана емес, осы жерде отырған мені де жауапқа тартады. Оны екібастан өзің білесің. Сөйтіп баланы оқуға жіберу керек. Бас уайымы үкіметтің мойнында болады. Екібастан кеңес үкіметі қор қылмайды. Одан да көзіңнің жасын сүртіп баланы жолға дайында.

Бір ғажабы осы сөз әйелге қатты әсер етті. Ол енді соққыға жығылған адамдай жалтақтап, председатель үрейлі, бағынышты кескінмен қарады. Жалбарынып бір нәрсе айтқысы келгендей жаутаңдады да, бірақ тілі байланып үндемеді. Содан кейін көкірегін қарс айыра ауыр бір күрсінді де:

— Жүр, үйге барайық,— деді қызына.

Қызымен қоштасарда шатақ шығарып, я жылап дауыс қылып есті тандыра ма деп қорқып еді Қасболат, бірақ баяғы адуын әйелдің мінезі тіпті өзгеріп кетіпті. Есеңгіреп қалғандай қызының затын алып берудің орнына, жұпыны үйдегі әр нәрсені бір ұстап, мең-зең боп тұрып қалады. Бір рет тулақты ұстап шығып бара жатты.

Гүлсім:

— Апа-ау, оны қайда апарасың?— дегенде аңырып қызына қарап тұрды да, тулақты жерге тастай салды.

Көзінде жас жоқ. Бірақ байғұстың жылағанының өзі жақсы болар ма еді. Күйікке толы жанарына қарауға кісінің дәті шыдамайды. Қасболат жылы сөз айтып, көңілін жұбатып кеткісі келіп тұрды да, бірақ қазір бұл пақырға сөздің күші жетпейтінін түсініп үндемеді.

Иә, Гүлсім солай. Алаңсыз ойнап, асыр салып жүретін шағында басына біраз тауқымет түскен. Жасына жетпей есейіп қалған. Ал, анау қошқар тұмсық қара баланың бұдан да ауыр тарихы бар. Аты Торғай, жасы биыл онда. Бұл ауылға осыдан үш жыл бұрын келіпті. Туған жері, ел жұрты белгісіз. Тек өз атын, шешесінің атын ғана біледі екен. Барар жері белгісіз, әйтеуір алда темір жол бар дегенге солай қарай босып бара жатқан аштар әкеп тастапты оны. О кезде жұрт өз баласын асырай алмай отырғанда біреудің баласын кім алсын.

Емшекте баласы бар бір келіншек жеті жасар Торғайды жетелеп, үй жағалап жүріп «осы баланы алып қалыңдар» деп жалыныпты. Оның айтқан сөзін еске алғанда ауыл әйелдері әлі де көздерінен жас алады. «Өз балам емес, жолдан тауып алдық, кісі баласы демей-ақ бағар едім, емшектегі балаға емшегімнің сүтін берем, бұл сорлыға немді берем. Бәрінен де сол жаман екен. Қаршадай бала ұзақ жолға қалай ереді. Біздің де өлі-тірі боларымыз белгісіз» деп зарлапты.