Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

Сол келіншек өзі білген тарихын айтыпты. Бұлар күйеуі мен екеуі кішкене баласын кезек көтеріп, арып-ашып келе жатып, осыдан жаяуға үш күндік жердегі Өтеш суының басына құлайды. Ол өзен жазда бөлек-бөлек қара су боп үзіліп қалады. Бір қарасудың басында қамысты қалқалап дем алып жатса ыңырсыған дауыс естіледі. Алғашқыда елей қоймаса да, әлгі дауыс әлсін-әлсін шыққасын, өздері бір жағынан шошып, әйтсе де іздеуге шығады. Бұлардан жиырма-отыз қадамдай жерде қамыс тасасында бір нәрсе қараяды. Келіп қараса бет-аузы көнектей боп ісіп кеткен бір әйел. Талмаусырап жатыр. Қасында алты-жеті жасар бала. Бала байғұс есінен танып қалғандай үн-түнсіз сазарып отыр. Келген кісілерге де қайрылып қарамапты.

Әйел қасына адам келгенде ыңырсып көзін ашып, иегімен баласын ымдапты. «Өз халім бітті, баламды ала кетіңдер» деп жалбарынғаны ғой. Бұлар күйеуі мен екеуі өз балаларын қалай сақтауға білмей келе жатқанда кісі баласын қалай әкетпек. Тастап кетейін десе дәті шыдамай, кетпейін десе өз халдері мүшкіл, тіпті қатты қиналыпты. Ақыры қия алмапты. Әйел тілге келген кезде:

— Жалғызым... жалғызыма жар... болыңдар...— депті.

Халі біткен әйелге істер дәрмендері болмай, баланы ала кетпек болыпты. Содан кейін әйел қолын әзер қимылдатып қасында жатқан кішкене түйіншекті нұсқапты. Оны алып шешіп қараса ішінен қатып қалған кішкентай күлше нан табылады. Соны балама беріңдер дегендей ым қағады. Бұлар аузына су тамызып, әйелге аздап есін жиғызып тілге келтіреді.

Әйел сонда да: «Мен енді келеге келмеймін, тек баламды бір өлмейтін жерге жеткізіңдер» дегенді ғана айтып қайта талықсып кетіпті.

«Біз есін жиса, бишараға талшық болсын» деп жалғыз таба нанымыздан сындырып қойнына тығып кеттік», — депті келіншек.

Әлгі мең-зең боп отырған бала бұларға еріп жүре беріпті. Тек азғана жер ұзағансын есі кіргендей артына қайрылып:

— Апа, апа!— деп шыңғырып кейін қарай қашпақ болыпты.

«Апаң жазылғасын келеді. Ол шаршап дем алып жатыр» деп алдап-сулап әзер әкетіпті.

Жаяулап арып-ашып келе жатқан адамдарда қанша күш болсын. Өзен сұлбасын жағалап келе жатып ұзамай тағы да тоқтап тыныс алады. «Қалжырап көзім ілініп кеткен екен,— депті келіншек.— Әлденеден секем алдым ба, тез оянып кеттім. Оң жағыма қарасам әлгінде жатқызып қойған бала жоқ. Содан шошып кетіп ұшып тұрып іздесем, өзенді өрлеп кейін қарай кетіп барады екен. Тіпті едәуір жерге ұзап кетіпті».

Келіншектің әңгімесін ауыздарын сылп еткізіп, жылай-жылай тыңдаған ауылдың әйелдері осы баланы алып қапты. Әйелдер көңілі босап алуын алып қалса да артынан қатты қиналыпты. Қоңдылау бір-екі үй бар екен, ертіп соларға апарса олар маңайына жолатпай, ілініп-салынып отырған өзгелері арық атқа қамшы ауыр боп тұрғанда кішкентай да болса артық ауыз ашуға еш нәрсе таба алмай қиналыпты. Бір-екі айдай Торғай үй арасында жүріп жүрек жалғапты. Ашаршылықта әшейіндегі мейірбан адамның өзі қатал боп кетеді ғой. Телміріп келе жатқан жас жетімекті көбісі-ақ сұқ көздерімен атып теріс айналатын болған. Содан Жанкүшік дейтін сол ауылдың ең бір кедей шаруасы паналатыпты сол баланы. Өз баласындай болмаса да сол үйге бауыр басыпты. Тек бір мінезі қалмапты: ойнап жүргенде өзге балалардан бөлініп кетіп, өзенді өрлеп жарқабақтың басына шығып, келген жағына телміріп қарап қалады екен. «Бишара бала шешесінен тірідей айрылды ғой. Қайдан білсін әлі күнге артымнан келе ме деп емексіп жүрген ғой» деп көзіне жас алады ауылдың кемпірлері.