Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Бұл суреттер Рысқұловтың ойында сол ғана қылаң беріп өте шығады. Аспанда дөңбекшіген сұр бұлттар көшіп жатыр. Қар жауатын шығар. Жаңа қар түссе, Клязьмадағы дачаға барып, Әзизамен шаңғы тебуге шықпақшы. Өйткені ертең демалыс.

Содан соң барып Рысқұловтың көзі Сталин кабинетінің терезесіне түсті. Терезелері қарама-қарсы. Арасы онша қашық та емес. Бір-бірімен терезелерін ашып қойып сөйлесуге де болатындай. Бірақ сөйте тұра, екі ара тым-тым алыс. Дауыс жетпес...

Сталин кабинетінің терезелері сарғыштау перделермен ұдайы тұмшаланып тұрады. Перденің ысырылғанын Рысқұлов бірде-бір рет көрген емес. Дәл осы арадан Сталин терезесін көргелі міне, жеті жылдың жүзі болып барады, бірақ сарғыш перде сол қымтаулы қалпынан бір де айныған емес. Сарғыш перденің ар жағында жарты әлемнің тағдыры шешіліп жатады. Бір адам, он адам, жүз адам, мың адам емес, миллиондаған жандардың бақытты болуы, яки сорлап қалуы сарғыш перденің ар жағына байланысты...

Қыстың қысқа күні ерте еңкейіп, дала күңгірт тартқанда, сарғыш перденің ар жағынан шамдалдар сәулесі себезгілеп белгі береді. Сол шамдалдар кейде түн ортасына дейін сөнбейді. Сталин ашқұрсақ таңнан бастап, түн ортасына дейін талмай жұмыс істей беруге жаралған қажымас жан. Соны көріп, басқа басшылар да аянбайтын болуы керек, өйткені олардың да терезелері самаладай жарқырап тұрады. Молотовтың қабинеті, Катановичтің кабинеті... Кремль аз ұйықтайды. Кремльде мүлгіп тұрған тек соборлар ғана.

Алғашкы кезде Рысқұловтың жас келіншегі бұртиыңқырап, қабағы кірбің тартып жүрді. Рысқұлов үйіне түн ортасында оралады. Түн ішінде ұйқысыраған келіншегі шай қойып жүреді.

— Қызмет деген кешкі сағат алтыға дейін бітпеуші ме еді? — дейді.

— Жұмыстың реті солай болып қалды, Әзюшка, — деп Рысқұлов келіншегінің албыраған алма бетінен сүйіп-сүйіп алады. Жаңа ғана төсектен тұрған сұлу жардың қолаң шашын, жұп-жұмыр мойнынан иіскейді. Емшектен әлі шықпаған нәресте иісі аңқығандай болады да, Рысқұлов ішпей-жемей масаң тартады.

Кейін-кейін Рысқұловтың қызметтен кеш қайтуына Әзиза да көндіккен. Кремльдің жұмыс тәртібі өзінше екеніне оның да көзі жеткен.

Сонда да болса, соңғы бір апта ішінде күйеуі үйге тым-тым кеш оралатын болып жүр. Жөнін сұрайын десе, оның ретін таппайды. Өйткені бұл Рысқұловпен бірге өмір сүріп келе жатқан үшінші жылдың жүзінде Әзиза Тұрардың мінезіне әбден қанықты. Жұмысқа пәруана берілген жан екеніне де сенді. Кейбіреулер сияқты қызметті сылтау етіп, суық жүріспен кетіп қалмайтынын да қалтқысыз біліп болды. Рысқұлов қызметке белшесінен батып жатса да үй іші, отбасы, ошақ қасын, алтын босағасын ықылассыз қалдырған емес. Жас келіншегімен, қолы сәл босаса театрларға барады, демалыс күндері Мәскеу төңірегінің қалың ормандарын аралайды, достарының үйіне қонаққа алып барады, не керек, Әзиза оның аймалауынан кенде емес. Бірақ адамның бір аты — пенде. Пенделікпен кей-кейде көңілге күдік кіргіштейді. Әсіресе осы соңғы аптада...

Міне, Рысқұлов болса, Сталиннің кабинетінің терезесіне қарап сарылғанына, екі көзі төрт болғалы да бір апта...

Осыдан бір жеті бұрын Рысқұловты өтініші бойынша Сталин қабылдады. Біраздан бері көріспеп еді, екеуі хал-жай, амандық-есендік сұрасып, едәуір шүйіркелесті. Сталин тіпті тоқпақ мұрты бүлк етіп:

— Жас келіншегіннің жайы қалай? — деп әзілдеп те қойды.

— Қайдағы жас, Иосиф Виссарионович, қосылғанымызға үш жылдай болып қалды емес пе, — деп Рысқұлов та еркін кетті.

— А, солай ма, күні кеше сияқты еді, зымырап бара жатқан уақыт-ай, — деді Сталин трубкасын уыстап тұрып ойланып қалып. Содан соң бір көзін сәл қысыңқырап, сұрайын ба, сұрамайын ба дегендей, біраз кідіріп барып:

— Балалы болған шығарсыңдар? — деді.

— Жо-о-қ, иә, әйелім екіқабат, ай-күніне жетіп отыр, — деді Рысқұлов ә дегенде мүдіріп барып шешіліп.

— О, онда жақсы екен. Аман-есен босанса, шілдеханада мен үшін де бокал шарап көтер, — деп көңілденіп қалды Сталин.

— Рақмет, Иосиф Виссарионович, аман-есен босанса...