Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

— Кет, кет! — деп қаңғыбас аштарды ары қуады, бері қуады. Бірақ аш адам ештеңеден қорықпайды. Оған бәрібір. Сол вокзал бастығы Түйметайды үйелмелі-сүйелмелі бес баласымен Алматы — Мәскеу пойызына әрең мінгізді. Оның өзінде Рысқұловтың қарындасы екендігін білгендіктен ғана, Рысқұловты сыйлағандықтан ғана. Әйтпесе, Түйметай сияқтылар көп. Оның бәрін вокзал бастық пойызға мінгізе бермейді.

Вокзал бастық — осы Мерке маңының ежелгі орысы — Тимофей Селиванов деген кісі еді. Ол Рысқұловты ертеден, соноу 1916 жылдан білетін. Оның осындағы көтеріліс басшысы болғанын да біледі. Ал Түрксіб салынғанда Тимофей Селиванов аса озат жұмысшы ретінде Рысқұловтың қолынан орден алған.

Енді мына дүрбелең заманда, сол Рысқұловтың туған қарындасы едім деп келген Түйметайдың меселін қайтармай, билет алып беріп, пойызға отырғызды. Әйтпесе, пойызға іліну қайда...

— Әй, бейшара, балаларың тым жас екен. Мәскеуге жеткенше өлтіріп алмасаң жарар еді, — деп, айнала аштардан жасырып, бір бөлке нан, бірнеше түйір піскен картоп берді. — Айрылып қалма, аштар тартып алып, жеп қоймасын,— деп пысықтады.

Түйметай шамасы жеткенше алғысын жаудырды.

— Ауылдағы ағайыннан сен жақын болдың-ау, Тимофей, мың да бір рақмет саған. Орыс та болсаң, туғанымнан кем көрмеспін. Осыдан аман оралсам, жақсылығыңды қайтарармын, — деді.

— Болды, болды. Тірі жүрсек, сол олжа, — деп Тимофей кәдімгідей көңілі босады. — Тұрарға аман-есен жетсең, елдің жағдайын айт. Осындай бір нәубет күн туды біздің елдің басына. Үлкен жерде отыр ғой, қол ұшын берсін еліне.

Жалпақсаз вокзалының бастығы Түйметаймен осылай деп қоштасты.

* * *

Рысқұлов бір топ адамды ұлардай шулатып үйіне алып келгенде, үйдегілер үрпиісіп, шошып қалды. Әуелі үн қатқан қайын енесі Әрифа болатын:

— Бұларың кім тағы да, Тұрар-ау? Қайдағы қайыршыларды қайдан жинап алғансың? — деп ренжіп жатыр.

— Апа, бұлар қайыршылар емес, — деді Рысқұлов іштей ызаланса да сабыр сақтап, қайын енесіне неғұрлым сыпайы сөйлеп. — Мынау менің туған қарындасым Түйметай. Мыналар балалары. Айтып едім ғой, Түйметай деген жалғыз бауырым бар деп. Сол осы.

Әрифа шошынғандай шетіншектеп, қолын ербеңдете:

— Астафаралла! — деді. — Ишанмаймын, Тұрардың қарындасы осындай ма?

Тұрардың жас келіншегі Әзиза шешесінің бүйірінен түртіп қалып, қой дегендей, ернін тістеді. Әрифа:

— Ишанмаймын, — деп даусын бәсеңдетті.

— «Ерді кебенек ішінде таны» деген, әни, бұлар ажалдан қашып келді. Қайырымды болыңыз, — деп Рысқұлов ошарылып тұрған жүдеу жандарға бұрылып, Түйметайдың қолындағы баланы алып:

— Ал, шапаныңды шеш, — деді. Түйметайдың үлкені Нұрбеделге де: — Сен де шешін. Әзиза, сен ана кішкентайларына көмектес. Жайғасып отырған соң, танысып-білісе жатарсыңдар. Тездетіп тамақ бер. Ал менің шұғыл жұмыстарым бар. Тезірек келуге тырысамын. Айтпақшы, Әзиза, бұларды ваннаға шомылдыр. Киімдерін ауыстыр. Ескілерін сыртқа шығарып таста. Өзің білесің ғой...

Осыны айтып, Рысқұлов есікке беттеді. Кетіп бара жатып Түйметайға:

— Ал енді, көз жасыңды көл қыла бермей, тәубаңа кел, жайғасып демал. Осы үй сенікі, — деді.

— Қайдам, — деп Түйметай кемсеңдеді. — Енді ғана көріскенде, бізді тастап қайда кетіп барасың? Мыналарың жатырқап тұр ғой.

— Жатырқамайды. Мынау Әзиза жеңгең біледі. Бар жағдайыңды жасайды. Мен қызметтегі адаммын ғой. Мені жұрт күтіп отыр.

«Жеңгең» дегендегісі уыздай жап-жас келіншек. Түйметай оның шешесіндей. Түйметай қартайып тұрған жоқ. Қартайтқан дүния азабы еді. Жеңгесінің жүзі иманды екен. «Түсі игіден түңілме» дегендей, Түйметай енді мұңайып Әзизаға қарады. Ал ә дегенде шапылдаңқырап, жақтырмай қалған кексе әйелден әлі күдіктенеді. Тілі бөтендеу екен. Бірақ түріне қарап Әзизаның шешесі екенін, өзіне құдағи екенін пайымдады. Кезінде кербез, сұлу болғаны көрініп-ақ тұр.

— Атың кім? — дейді Әзиза шашы, тырнағы өскен, түксиген балаға қарай күлімсіреп.