Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

— О-о-о! Міне, біздің еркектер қандай ақылды! Шіркін, барлық большевиктер мен алашордашылар тек махаббат туралы ғана айтысса ғой. Дүние сонда мүлде басқаша болар еді.

Бұрынғы жұпынылау дастарқанның үсті құлпырып кетті.

— Тұрар Рысқұловичтің Ташкентті сағынғаны сәл де болса басылар ма екен деп Түркістанның жемісін әкелдік, — деп Ольга Константиновна үстелдің үстіне өрік-мейіз, тіпті екі-үш анар әкеліп қойды. — Бұл деген нағыз витамин ғой, әсіресе сүзектен кейін өте пайдалы, алыңыз, Тұрар Рысқұлович. Жан, ухаживай. Құдайға шүкір, өзбектер Орынборды жеміссіз қалдырмайды.

Рысқұлов қара мейізден бір-бірлеп алып, шай ішіп отырып, қапелімде осы отбасының немен күн көріп отырғанын ойлады. Досмұхамбетов қызметсіз. Надя — медсестра, айлығы белгілі. Ольга Константиновна бір мекемеде машинистка болып істейді екен. Оның да табысы белгілі. Өзі аз айлыққа қарап отырған үйді шығындатып жатырмын-ау деген ойдан маңдайы жіпсіп сала берді. Сонда ол әлгінде ғана Ольга Константиновна ескіден қалған, шешесінен мұра болған білезігін ломбардқа салып, мына тағамды соның ақшасына әкеліп отырғанын білген жоқ.

— О, сізге жақты, терледіңіз, шайды мейізбен іше түсіңіз, — деді Ольга Константиновна.

— Жанша аға, қызмет жағы қалай? Өкімет жұмыс бермеді ме? — деді Рысқұлов әлгі ойдың ұшығынан арыла алмай.

Досмұхамбетов шыныдағы шайын қымызша шайқап отырып, аңқылдап тұрып күліп алды. Ольга Константиновна оған кінәлай қарап қойды.

— Ренжіме, Тұрар, — деді Досмұхамбетов әлі де кеңкілдеп қойып. — Мен өкіметтен жұмыс емес, бір басыма, отбасыма тыныштық тілеймін. «Алашсың» деп түртпектей бермесе екен деймін. Анау Әйтиевтер найзағай сатырлатып, зынданға салып тастамаса, маған сол олжа. Өкіметтен өтінішім болмашы ғана: осындағы нәшірияттан аударуға кітап берсе, тым болмаса. Мен Таргу университетін бітірген адаммын. Орысшам, шүкір, жетеді. Ал қазақшамды өзің тыңдап отырсың. Заңгер болсам да әдебиетіңді бір кісідей білемін. Рас, Дулатов, Аймауытовтар сияқты жазушы емеспін, бірақ көркем аудармаға жараймын, оған сенімдімін. Сейтқалиға бұл жағдайды айтып та едім, көрерміз деген. Сонымен екі қол алдыға симай жүріп жатырмыз. Уақытша шығар деп қоямын. Тыныштық болса, денсаулық болса, бір жөні болар. Аштан өлмеспіз, көштен қалмаспыз. Солай ма, Оленька?

— Солайы — солай. Көп сөйлейсің, Жан. Бір ауыз жауаптың орнына, дүниені қопарып шықтың. «Алашорда» біткен шетіңнен мылжыңсыңдар, даурықпа, ұраншылсыңдар. Содан ғой әне, не онда жоқ, не мұнда жоқ... Ой, — деп Ольга Константиновна алдына ыстық шай төгіп алғандай Рысқұловқа жалт бұрылып: — Кешіріңіз, Құдай үшін, саясат менің немді алған, өмірі мұндай әңгімеге жоқ адам едім, жаман ойлап қалмаңыз, — деп шыр-пыр болды.

Рысқұлов жай жымиды да:

— Сіз дұрыс айттыңыз, Ольга Константиновна, ойнап айтсаңыз да, ойлап айтсаңыз да — сіздікі шындық. Ал саясатқа араласты деп сізді айыптау және артық. Сондықтан абыржымаңыз, — деп түйді.

— Әне, әне, жылдар бойы қойнында жатқан күйеуін «ұлтшылдығы» үшін бір жақтап қоймаған әйелім, аз күннің ішінде большевик Рысқұловтың ықпалында кетті де қалды, — деп Досмұхамбетов аңқылдап күлді. — Ал шын мәніне келсек, қазақтан шыққан большевиктердің ішінде Рысқұловтай нағыз большевик, әй, жоқ-ау. Көп қой, бірақ көбі тым әсіреқызыл. Ал әсіреқызыл солақайларды Ленин де жақтамайды ғой. Ауытқымайтыны, лениндік тура жолдағысы Рысқұлов. Кешір, Тұрар, саған жағынайын дегенім емес. Сен туралы шетелде жүрген Мұстафа Шоқаевтың не жазғанын білесің бе? Әрине, білесің.

— Не жазыпты? — деп Ольга Константиновнаны құмарлық билеп кетті. «Саясатқа араласпайтынын» лезде ұмытты.

— «Рысқұлов — Сталиннің ең сүйкімді еркетайы» деп жазыпты Мұстафа. «Фаворит Сталина», — депті.

— Болса, несі бар? Ол жаман ба?

— Әне, Рысқұловқа бүйрегің тағы бұрды!

Досмұхамбетов әзілқой ма, әлде ішінде қыжылы бар ма, Рысқұлов түсіне алмай дал болды.