Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Көп кешікпей Рысқұлов бұл бір жұпыны мекенмен қош айтысып, аттанды. Рысқұловты Ташкентке дейін Надя шығарып салатын болды.

— Жол ұзақ, Тұрар. Өзің қалжырап тұрдың. Жалғыз жүре алмайсың. Қасында сестра болғаны жөн, — деді Досмұхамбетовтер.

Рысқұлов қарсы болған жоқ. Вокзал басында пойыз күтіп тұрғанда, Орынбор шіркеулерінің кешкі қоңыраулары қала үстін күңірентіп ала жөнелді. Ара-арасында мешіт мұнарасынан муәзиннің «аллауки-акпар, аллауки-акпар!» — деген үні, шіркеу қоңырауымен ары-бері тербетіліп, үзік-үзік естіледі.

ҚАЗЫҒҰРТ...

Түрікстан Совнаркомының төрағасы Рысқұловқа елден бір хат келді. Мыжылыңқыраған конверттің сыртына араб әрпімен: «Ташкент. Совнарком. Рысқұловқа» деп жазылыпты. Конверттің астыңғы жағына: «Ахат атаңнан» деп қойыпты.

Рысқұлов өзінен-өзі ұялғандай алақанымен маңдайын сарт еткізді. Дүниеде Ахат деген адам барын ұмытпаса да, есіне жиі түсе бермейтін болған екен. Ұмытқаны ғой... Ұмытпаған да шығар. Бірақ Түркістанға келе салысымен, сүзектен жаңа тұрғанына қарамастан, шеті-шегі жоқ жұмыс деген бір түпсіз теңізге түсті де кетті. Әйтпесе, елден жырақта Мәскеуде, Бакуде өткен жылдарда ол талай рет туған елге бір баруды, Ахатты, Оразбақты, Дәу Омарды, тағы басқа ағайын-туғанды көруді аңсайтын. Енді міне, Ташкентке келді. Келді де бәрін ұмытты. Теңіз толқыны оны өз ыңғайымен ығыстырып, қақпайлап алып, өз қалпына салып алды. Сөйтіп, Түлкібас елі есінен шығып кете жаздағаны рас. Енді соған ренжи отырып, конвертті ашты. Баяғы Ахаттың қолы, арабша Рысқұловты төрт-бес жасында-ақ үйреткен Ахаттың жазуы:

«Ардақты Рысқұл баласы Тұрар. Аман-есен аруақ-Құдай қолдап, Түркістанға қайта оралғаныңды балалар газеттен оқып берді. Тау-Шілмембеттен қалған көзі тірі тұқым жиылып, ақсарыбас атап, құрбандық шалып, тойқана өткізді. Тау-Шілмембетке елден ерекше бөліп беріп жатқан ештеңең болмаса да, біз пақырлар төбеміз көкке жетіп, тақиямызды аспанға лақтырып, өлгеніміз тірілгендей, өшкеніміз жанғандай қатты қуандық. Мен, Ахат атаң, әлі тірімін. Кеудеден жан шықпаған соң, жүре береді екенсің. Алланың аманатын, ай-күні туғанда өзі қайтып алғанша жер басып, қыбырлауға шама бар. Сені жұрт Ленинмен бірге, соның қасында қызмет қылады десті. Артыңнан іздеп табуға менде күш жоқ. Әйтпесе, Ленин екеуіңнің қатар отырғандарыңды бір көргім-ақ келді. Талпындым, кәрі қанат ұша алмады. Тірі пайғамбардың қасында біздің әулеттен Рысқұл баласының отырғанын жаратқан артық көрмесе екен деп дұғаға қостым. Мен кәріңнің қолынан келгені сол болды. Әттең дүние, осы мәртебеңді әкең Рысқұл көрмей кетті. Арман сол. Бірақ рухы сезеді ғой, Тәңірім оның о дүниесін берсін. Сенің тұлпар мініп, ту ұстағаныңа әкеңнің рухы тілеулес емес деймісің. Аруақтар желеп-жебеп, халқың үшін мәртебең биіктеп, абыройың арта берсін. Лажың болса, ата-бабаңның топырағы — біздің Түлкібасқа бір келіп қайт. Тірісінде дұғасымен, өле кетсем рухыммен тілектес атаң, әкең Рысқұлдың ағасы Ахат деген пендеден осы сәлемді қабыл ал».

Рысқұлов хаттың мыж-мыжын алақанымен сипалап, біраз отырды. Ахаттың кәрі алақанымен алақанын айқастырғандай, тілсіз сәлемдескендей, бір ризалық сезімге бөленді. Ел тілеуімен ер көгерер, тілеулестер осылар ғой. Жанкүйері жоқ, тілектесі жоқ басшы қанша құдіретті болса да кемтар. Ондай басшы тек билік күшімен күн көреді.