Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

— Наденька, ертең жол жүреміз, дайындал, — деді.

— Қайда?.. — Надя «Орынборға қайтармақшы ма?» — деп таң қалғандай болды.

— Шымкент уезіне, Манкентке, одан соң Түлкібас дейтін жерге барамыз. Айтып едім ғой, онда ұлым тұрады. Туған-туысқан бар. Солардың тірісіне — сәлем, өлгеніне — бата деген болады.

— Оған не дайындық керек?.. — «Мен дайын» дегендей Надя өзінің сыпайы ғана киім-басына қарады.

— Дегенмен, магазиннен өз қалаған киіміңді ал, әрі ана Мұхсина апайға айтып, сәлемдеме алыңдар. Білесің бе, сәлемдеме, базарлық болады, ауылға құрқол бармайды. Өрік-мейіз, Елизавета Петровнаға бір тәуір көйлек... — деп Рысқұлов Надяға ақша ұсынды. Надя именшектей тұрып, ақшаны алды. Бәрі де бірте-бірте ерлі-зайыпты адамдардың тіршілігіне өзінен-өзі ұқсай берді.

— Енді осы үйдің хозяйкасы сен, ие бол үйіңе, — деді Рысқұлов. Айтуын айтса да: «Сұлтекемнің сандырағы келді ақыры», — деді ішінен.

Надя өте бір жұмсақ, наздылау, ибалы қылықпен келіп, Рысқұловтың мойнынан құшақтап, екі бетінен кезек-кезек, шөп-шөп еткізіп, кең кеудесіне басын тығып, көзін жұмды.

— Дорогой мой, бесценный, — деп сыбырлады.

Рысқұловтың есіне Наташа түсті. Ол да осылай құшақтап сүйіп, тек: «Милый», — деуші еді. Оның сыбырынан жалын атқылағандай болушы еді. Сонда аса сабырлы Рысқұловтың да көкірегі көріктей көтеріліп-басылып, балаша қуанып, ағыл-тегіл асау сезімнің басын тарта алмай қалатын.

Бұл жолы ондай арындап тұрған сайтан сезім кемшін де, тек туған бауырына мейірлене еміренгендей жылылық бар. Ол Надяның сарғылт шашынан сипап, балғын денені бауырына қысты. Осылайша Рысқұлов қосының төбесі шошайғандай болды. Тағдыр шығар, «жазмыштан озмыш жоқ» деген. Алғаны тағы да орыс ағайыннан болды. «Мұны Ташкенттің зиялы қауымы қалай қабылдайды, ел не дейді», — деп ойлап Рысқұлов көп қиналған жоқ. Үйлену — екі адамның, әйтеуір қол ұстаса салуы емес, оның ар жағында елмен қатынас, тіпті көрші-қолаңмен қатынас деген болады. Ол қатынастың дәнекері — әйел. Әйелі орыс деп Рысқұловтың есігін жекжат-жұрат, дос-жаран ашпай қойса, қанша өкімет болсаң да, жеке басыңа сын. Әйел алысты жақындатады, жақынды жаныңдай қадірлі етеді. Әйел алысты қиыр, жақынды жат қылады. Әйел тек аяқ-табақтың айналасы ғана емес. Әне, Сұлтекеңнің үйіндегі Күләнда жеңгей жоқтан — бар, бардан — бал жасайтын нағыз көргенді әйел. Үйінен қонақ, дастарқанынан ас кетпейді. Сол себепті де Сұлтекемнің төңірегіне топ жиылғыш. Үйінің қақпасы айқара ашық. Сұлтекемнің үйі әрі үй, әрі кеңсе сияқты. Мол дастарқан басы үлкен-үлкен түйінді істер шешіліп жататын кішігірім құрылтай сияқты. Ақжарқын, сарамжал Күләнда жеңгей болмаса, кім біледі, Сұлтекемде мұндай мырзалық болар ма еді...

Баяғыда Наташаның тұсында Рысқұловтың үй қызметінде болған татар кемпір Мұхсина Тұрармен туған баласындай жылап көрісті:

— И-и-и, батырем Тұрар, қыр қазлары кебек иыллар үткәш килгәнсең инде. Ходаем хайырлы қадам итсен, — деп сыңсыды. Тамағынан бір байлап алған ақ жаулықтың ұшымен қызыл жиек көкшіл көзін сүртті. — Мин бик сағындым сине, бит. Мунда айттылар қаһар сұққаннар: Рысқұлов инде қайтырға бүлми дип. Мин айта ұларға: кило Рысқұлов! — диим. Рысқұлов қояш кебек, қояшны килтирмеу мөмкен түгел! — диим.

— Е-е, Мұхсина апай, асырып жібергенсіз енді, мен күн сияқты емеспін, кәдімгі адаммын ғой, — деп күледі Рысқұлов.

— Юқ, юқ, оғлым, алай айтырға ярами: мин қояш! Минә, мин кебек фахри инсаннарға, миллотларға. Син бит дәулет кишесе. Ленин билән иптәш бит син. Зур кише.

— Мейлі, Мұхсина апай, мен сіздің бәрәміштеріңізді сағындым. Мына Надя келініңізге үйретіңіз, жәрдемдесіп жіберіңіз.

Надяны айналып-толғанып, шала-пұла орысшалап, толып жатқан мақтау сөз, құтты болсын айтып болып, Рысқұловқа бұрылып:

— Тағын бер русны килтерген син? Мосулман юхмы шул Москоуларда?! — деп күбірледі.

— Ол мұсылманша біледі, Орынбордан ғой. Түсінеді, абайлаңыз, — деді Рысқұлов қорқытып.

Кемпір шынында да: