Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Қайын енесі осылай деді. Енді Ескендір Надяның жанында қалды. Ал бұл болса, аяғы ауыр. Кесірінен сақтасын, Ескендір жалғыз болмас. Шешеден жалғыз қалса да, әкеден жалғыз болмас. Не іні, не қарындас келер дүниеге. Әлі анасының құрсағында жатқан жанды жарық дүниеде не күтіп тұр — оны бір құдіреттен басқа ешкім де білмейді.

Рысқұлов үйден шығарда бір қолына Ескендірді көтеріп, бір қолымен Надяны бауырына тартып, екеуін кезек-кезек сүйіп, біраз тұрды. Надя орнында Наташа тұрар жөні бар еді, тағдырдың ойыны бойынша, жайдарман, жайсаң сұлу Наташа емес, бұйығы, момын, қарапайым ғана Надя мұның кеудесіне басын басып, үндеместен күрсініп салды. Жай күрсініс пе, әлдеқалай уайымның уыты ма, кім білген? Уайымның да уәжі бар: іштегі бала бір уайым, сырттағы бала екі уайым. Ал ең үлкен уайым — осы бір әп-әдемі, тату-тәтті өмір ұзағынан ба, әлде...

Рысқұловтың етегінен өзі ұстағандай болды. Рысқұлов мұны құлай сүйіп, күйіп-жанып алмаған сынды. Кім біледі, араға әзәзіл түспесе, екеуінің жұбы жазылмастай баянды болар. Әрі десе, Ташкентке туған әпкесі Ольга Константиновна мен жездесі, Жанша, Жаһаншах Досмұхамбетов көшіп келмекші. Енді жалғызсырамас. Туған бауыр, жанындай жақсы жезде — көп медет қой.

* * *

Ташкенттен аттанғанда ми айналдырған ыстық еді. Мәскеуде да оңай емес, күн едәуір қызулы екен. Рысқұлов «Метрополь» мейманханасынан шығарда екі костюмнің қайсысын киерін ойлап, біраз кідірді. Бірі Ташкентте киетін жеп-жеңіл бозғылт еді де, бірі баяғы шевиот қара костюм болатын. Осы қара костюмді киіп, ол Лениннің қабылдауында болған, осы костюмді киіп, он екінші съезге де қатысып, оның биік мінберінен сөз сөйлеген. Сол жолы Орталық Комитет құрамына сайланған. Ол кезде Орталық Комитет санаулы адамнан ғана құралар еді.

Осы киім біртүрлі жақсылық нышанындай көрінді де, ол шевиот костюмге қол созды.

Сағатына қарап еді, Кеңестің ашылуына әлі бір сағаттай уақыт бар екен. «Кремль мына тұрған жер ғой, машина шақыртпай-ақ жаяу тартайын», — деп ойлады. Осы «Метропольге» өзімен бірге келген Акмал Икрамов пен Сұлтанбек Ходжановқа хабарласып, бірге жаяу кетейік демекші болып, телефонға беттей бергенде, ол жеткенше-ақ телефон өзі де безілдеп қоя берді. Тосыннан шар-р еткен дауыстан селк ете жаздап, тұтқаны көтерді.

— Алло, Рысқұлов тыңдап тұр.

— Амансың ба, Тұрар! — деді ар жақтан таныс дауыс қазақшалап. Әуелі Сұлтанбек шығар деп қалған. Сөйтсе, Нәзір Төреқұлов екен.

— Оу, Нәзір, өзің амансың ба? Халің қалай? Үй ішің аман ба? Иә, әбден мәскеулік болып алдыңдар...

Екеуі телефонмен шұрқырасты да қалды.

Төреқұлов қазір Мәскеуде тұрады. Жиырмасыншы жылы Рысқұловпен айтыстан соң, ақыры Орталық Рысқұловты Мәскеуге шақыртып, Түркістанда өкімет түгелдей жаңарып, Нәзір Төреқұлов Түркістан Компартиясы Орталық Комитетінің жауапты хатшысы болып сайланған.

Бірақ бұл қызметте ол ұзақ отырмады. Тұрардың орнына отырған ТүркЦИК төрағасы тәжік Абдолла Рақымбаев, Түрксовнарком төрағасы түрікпен Қайғысыз Атабаев, Орталық Комитеттің жауапты хатшысы Нәзір Төреқұлов үшеуі де бұл биік орындардан бірден алынды. Жаңылмайтын жақ, сүрінбейтін тұяқ жоқ, кезінде Рысқұловқа қарсы оппозиция құрып жүретін бұл азаматтар да өз жұмыстарында ойсыраған олқылықтар жіберіп қойды. Солардың ішіндегі ең сорақысы — қолға түскен басмашылардың басшыларын босатып жібергендері еді. Мұны Орталық кешпеді де, орындарынан түсірді.

Нәзір Төреқұлов қазір Мәскеуде Шығыс баспасының директоры еді ғой. Жас жазушы Сәбит Мұқанов Нәзірге барып кітабын шығарта алмай, Сталиннің қабылдауына сұранатын кез де, сірә, осы тұс болар...