Енді, міне, «Арқарлы қызыл» тауға келе жатыр, арқар аулаймыз дейді. Аң аулауға зауқы жоқ. Рысқұлов аң аулап жарытпас. Рас, әкесі Рысқұл, Ахат атаның айтуы бойынша, бір жолы бозторғайды арбап, қақшиып тұрған жыланды дәл көзінен атып түсіріпті. Әне, Рысқұл сондай болған. Ал Рысқұлов аң аулаудан гөрі жер көріп, ел аралағанды ұнатады. Араттардың арасында да байы бар, кедейі бар. Бай тобы жаңа өкіметті жақтырмайды, кембағал жағы жаңа заманнан үміткер, Рысқұлов моңғолдардың ұлттық мінезін, әдет-ғұрпын, салт-санасын көбірек білгенді қалайды. Жаңа үкімет өткеннен, қадимнен қалыптасқан тұрмыс ғұрпын, өмір заңын тып-типыл қирата келмеуі керек. Кешегі Түркістанда кеңес өкіметінің алғашқы жылдары әсіреқызыл солақайлардың, максималистердің асыра сілтеуімен ұлттық намысқа тиетін талай сорақы да зорақы қылықтар болды. Әсіреқызыл солақайлар дінді, ескі әдет-ғұрыпты бір күнде жойып, жаңа дәстүрді бір күнде орнатамыз деп халықтың наразылығын тудырды. Көшеде кетіп бара жатқан әйелдердің бетінен паранжасын жұлып тастап, мешіттерді бұзып, жұманамазға барғандарды қудалады. Сөйтсе, соның бәрі дөрекі, тұрпайы тәртіп екен. Кейінірек паранжа өзінен-өзі қалды, жұманамазға пәруана шын діндарлар болмаса, көпшілік бара бермейді. Бәрі де шыдамға, пәрменді тәлім-тәрбиеге, парасатты насихатқа байланысты. Зорақы тәртіппен іс бітпейді. Сонда максималистердің бұл сорақылығына ашына қарсы шыққан Рысқұлов еді. Жолдарында Рысқұлов сияқты пәрменді күш пайда болғанына шыдай алмай, максималистер де оны құртып жіберуге аянбай әрекет жасап бақты. Неше түрлі жалған айып, ғайбат атақ тақты. «Рысқұловщина» дегенді ойлап шығарды. Рысқұловтың өз басының ешқандай қатысы жоқ«рысқұловщинаны» пайдаланып, кейбір жатаберіс тастағыш, теріс пиғылдар Рысқұловты жаманатты етуге тырысты. Иә, бәрі енді артта қалған сойқан соғыстар... Міне, мына Моңғолстан ертең өзінің ұлы құрылтайында Конституция қабылдайды. Оның негізін, жобасын жасасып жатқан осы Рысқұлов. Демек Рысқұлов Моңғолстанға көктен топ ете түсіп, Моңғолстанды білмей, түсінбей жатып, оның Конституциясын жаза бастағаны, абайлап айтқанда, әдепсіздік болар еді. Осыдан тура төрт жыл бұрын Голощекин Түркістанға келе салып, түземдер палауды қолмен жейді екен, бұл жабайылық, қолмен палау жеуге тыйым салынсын деп шатақ шығарған. Соның кебін кимес үшін, Рысқұлов әр күн, әр сағатты бос жібермей, мына елді аралай беруі керек, біле беруі керек, тани беруі керек. Моңғолдың бет-жүзін ғана көріп тоқсынбай, жанын ұғып, көкірегінде не жатқанын білмейінше, моңғол тағдырын шешуге қандай қақың бар?!

Араттың ауылы алыста қалды. Төрт салт атты Орхон өзенін бойлап, «Арқарлы қызылға» қарай беттеген. Рысқұлов артына бұрылып қарап, боз даладан боз үйлерді әрең ажыратты. Сол боз үйлердің дәл ортасына жалғыз сары гүл өскендей екен. Ол Боғдыханның сары автомобилі болатын.