Робинзон Крузо - Даниэль Дефо

Ол менің осыншама қашықтықта тұрып, өзінің жауын өлтіргеніме таңданыс білдірді. Ол өлген жабайыны қолымен көрсетіп, жақыннан барып қарауға рұқсат сұрады. Мен рұқсат еткен бойда жүгіріп кетті. Ол өліктің бетіне түсіне алмай біраз қарап тұрды, оны бір жағына, сосын екінші жағына қарай аударып, жарақатын қарады. Оқ тура кеудесіне тиген екен, қан сыртына аз ағыпты, соған қарағанда қан ішке кеткен болуы керек, бірден өліп кетуіне де сол себеп болған. Өліктің садағы мен жебесін алып, жабайым маған келді. Мен бұрылдым да, менің артымнан жүр деп ымдадым; артымыздан тағы да қуғыншылар келуі мүмкін, бұл жерде қалу қауіпті дегенді ишаралап түсіндірдім.

Жабайы да маған өліктерді жасырып кетейік, жабайылар мұны көрсе, бізді іздеп табады дегенді ишарамен түсіндірді. Ол жалаң қолдарымен тездетіп, бір адам еркін сыятындай құмды терең етіп қазып тастады; сосын өліктің біреуін сүйреп әкеліп көмді. Екінші өлікпен де дәл осылай жасады; турасын айтсам, жерлеу рәсімі жиырма бес-ақ минутқа созылды. Жерлеп болған соң, оған тағы да менің артымнан жүр деп ишарат жасадым да, оны өзімнің қамалыма емес, басқа жаққа – аралдың басқа тұсына – өз үңгіріме қарай бастадым. Осылайша мен түсімнің осы бөлігін жүзеге асырмадым: жабайы менің бауымнан пана іздемеді.

Үңгірге келген соң ашыққан шығар деп мен оған бір үзім нан мен жүзім, артынан су бердім. Содан кейін күріш сабандарынан үйілген өзім әлі жатып көрмеген төсегімді нұсқап, келіп жат та ұйықта дегенді түсіндірдім. Байғұсқа айтқаным сол еді, жата қалды да тез ұйқыға кетті. Өзі сондай сүйкімді, орташа бойлы, дене бітімі шап-шағын, қол-аяғы ұзын, түзу, табаны мен саусақтары да соншалық үлкен емес. Оның түріне қарап жасы жиырма алтыларда деп шамалауға болады. Оның келбетінен айуандық, мейірімсіздік дегеннің нышанын да көрмейсіз, оның жүзінен нағыз ержүрек екені сезіледі. Шашы қара, қайратты және ұзын, қойдың жүні сияқты болып келетін зәңгілердікіндей бұйрабас емес; маңдайы жазық және ашық, Бразилиядағы виргиндік зәңгілер сияқты қап-қара емес, қараторы, қоңыр десем дұрыс келеді, тіпті суреттеуге тілдің құдіреті жетпейтін сияқты, қарасаң көзің тоймайды. Бет әлпеті дөңгелек, мұрны үлкен емес, бірақ таңқиған да емес. Нұр шашқан жанары келбетіне одан сайын көрік береді, ерні де құйып қойғандай әдемі, жоғарғы тістері пілдікіндей аппақ. Көз шырымын алған соң, дәлірек айтсам, жарты сағаттан соң оянып, ол менің қасыма келді. Мен бұл кезде үңгірдің ауласында ешкі сауып отыр едім. Мені көре сала жүгіріп келіп, жүгіне отыра қалып өзінің бар денесімен неше түрлі оғаш қимылдар көрсетіп, алғыс айтып жатқанын түсіндірді. Бетін төмен салып, тағы да менің аяғымды өзінің басына қойды, ол өзінің әрекеттерімен маған ризашылығын білдіріп, өмірінің соңына дейін маған адал құл болып қалатынына ант бергендей болды. Оның айтқысы келгенін әрекеттерінен танып, менің де оған риза екенімді түсіндіруге тырыстым. Менің тілімді үйреніп, жауап беруге дағдылан дегенді ұғындырдым. Сені мен жұма күні құтқардым, сондықтан сенің атың Жұма болады деп түсіндірдім. Мен оған “қожам” деген сөзді айтуды үйретіп, ол менің атым деп, оның мағынасын түсіндірдім, бар және жоқ деген сөздерді де үйретіп, мағынасын айтып бердім. Қыш құмыраға сүт құйып бердім, сосын өзім іштім, оған нан беріп, одан кейін өзім де жедім; менің істегендерімді көріп үйренсін деп ойладым, ол алғыс айтқандай басын изеп, тамақ дәмді болды дегенді қимылымен түсіндірді.